Suoma ja Norgga gaskasaš rádjaguovloovttasbargu ja dan eastagat

Abstract

Čielggadanfidnu mihttomearrin lei čielggadit sosiála- ja dearvvašvuođabálvalusaid, gádjundoaimma ja oahpahusdoaimma virgeoapmahaččaid ovttasbarggu sihke dáid doaibmasurggiide guoskevaš bálvalusaid oažžuma ja anolašvuođa sihke bargofámu ja ealáhusdoaimma doaibmaneavttuid Suoma ja Norgga rádjaguovllus. Mihttomearrin lea lasihit dieđu áššis eandalii Eanodaga, Avvila, Soađegili ja Ohcejoga ássiid ja virgeoapmahašovttasbarggu viŋkilis. Fuomášupmi giddejuvvui eandalii sámegielat bálvalusaid ordnema ja oažžuma guoskevaš beliide.

Čielggadusas ovdan boahtán váttisvuođat leat earálágánat doaibmasektoriid bokte. Ealáhusdoaimma ja bargofámu lihkadeami rádjaeastagiidda váikkuhit riikkaidgaskasaš, eandalii EU-njuolggadusat ja stáhtasoahpamušat. Bargofámu lihkadeami bokte váttisvuođat laktásit maiddái dasa, ahte bargomárkaniid ja bargogaskavuođaid heiveheami láhkaásaheapmi lea našuvnnalaš. Sosiála- ja dearvvašvuođabálvalusaid ja skuvlema dáfus heivehuvvon láhkaásaheapmi lea našuvnnalaš, dalle maiddái daidda gullevaš váttisvuođaid sáhttá čoavdit našuvnnalaččat dahje guvllolaččat.

Oassi váttisvuođain leat virgeoapmahašgeavadagaide gullevaččat, dego earálágan heiveheami dulkomat ja virgeoapmahašdoaimma hiđisvuohta. Suoma ja Norgga virgeoapmahaččat galggašedje soahpat oktasaš doaibmaprinsihpaid, njuolggadusaid oktilaš dulkomiin ja geavadagain. Čielggadusas badjánedje maiddái dieđu oažžumii laktásan váttisvuođat.

Sámiid bálvalusaid beales eandalii badjánedje sámegielat ja -kultuvrra čuvvon bálvalusaid váilun. Sámegielat bálvalusaid oppalašvuođa koordinerema galggašii dahkat eanet čohkkejuvvon vuogi mielde ja bálvalusaid oažžuma buorideapmin livččii dárbu ovddidit doaibmi gáiddusbálvalusaid.