Sámebaromehter 2020 : Čilgehus sámegielagiid gielalaš vuoigatvuođaid ollašuvvamis
Arola, Laura (2021-03-31)
Oikeusministeriö
31.03.2021
Julkaisusarja:
Vuoigatvuođaministeriija publikašuvnnat, Čilgehusat ja rávvagat 2021:13This publication is copyrighted. You may download, display and print it for Your own personal use. Commercial use is prohibited.
Julkaisun pysyvä osoite on
http://urn.fi/URN:ISBN:978-952-259-873-8Tiivistelmä
Sámebaromehter 2020 čielggada sámegielagiid vásáhusaid sámegielat bálvalusain, gielalaš vuoigatvuođaid ollašuvvamis ja gielalaš dovdduin. Dutkamuša jearahallamii válljejuvvojedje vástideaddjin dat olbmot dievas agis (1430), geaid eatnigiellan lea merkejuvvon sámegiella álbmotregisttardieđuide. Dutkamuša jearahallamii vástide viđádas (291), geain 64 % ledje sápmelaččaid ruovttuguovllus ja 38 % ruovttuguovllu olggobealde.
Sámegielat bálvalusat ja dain dieđiheapmi vásihuvvoje váilevažžan. Oppalaččat geahčadettiin bálvalusaid oažžašuvvan ii adnojuvvo buorrin, ja ruovttuguovllu gielddainge dušše 7 % atnet bálvalusaid oažžašuvvama buorrin. Measta bealli atnet dili heittohin. Deháleamos sámegielat bálvalussan vásihuvvojit dearvvašvuođa bálvalusat. Das čuovvovažžan leat čuvgehus- ja sosiálabálvalusat sihke boles. Buoremusat bálvalusat leat oažžunsajis ja dain dieđihuvvojit Ohcejoga gielddas. Anáraš- ja nuortalašgillii bálvalusat leat unnán oažžunsajis.
Gielalaš vuoigatvuođat vásihuvvojit dehálažžan, muhto geavadis fuopmášahtti oassi vástideddjiin eai vikka oažžut sámegielat bálvalusaid. Dán sivvan leat čuolmmat bálvalusaid oažžašuvvamis ja doaibmamis, bálvalusain dieđiheamis ja vásihuvvon gielladovdduin. Vásáhus oktasaš gielladovdduin molsašuttai. Ruovttuguovllus goalmmádas vásihe suoma- ja sámegielagiid gaskavuođaid unnimusat buorrin ja measta bealli molsašuddin. Bealli ruovttuguovllus ja goalmmádas eará sajes Suomas eai leat muosáhan vealaheami, ovdagáttuid dahje heađušteami humadettiineaset sámegiela unnimusat ovttaskas háviid.
Sámegielat bálvalusat ja dain dieđiheapmi vásihuvvoje váilevažžan. Oppalaččat geahčadettiin bálvalusaid oažžašuvvan ii adnojuvvo buorrin, ja ruovttuguovllu gielddainge dušše 7 % atnet bálvalusaid oažžašuvvama buorrin. Measta bealli atnet dili heittohin. Deháleamos sámegielat bálvalussan vásihuvvojit dearvvašvuođa bálvalusat. Das čuovvovažžan leat čuvgehus- ja sosiálabálvalusat sihke boles. Buoremusat bálvalusat leat oažžunsajis ja dain dieđihuvvojit Ohcejoga gielddas. Anáraš- ja nuortalašgillii bálvalusat leat unnán oažžunsajis.
Gielalaš vuoigatvuođat vásihuvvojit dehálažžan, muhto geavadis fuopmášahtti oassi vástideddjiin eai vikka oažžut sámegielat bálvalusaid. Dán sivvan leat čuolmmat bálvalusaid oažžašuvvamis ja doaibmamis, bálvalusain dieđiheamis ja vásihuvvon gielladovdduin. Vásáhus oktasaš gielladovdduin molsašuttai. Ruovttuguovllus goalmmádas vásihe suoma- ja sámegielagiid gaskavuođaid unnimusat buorrin ja measta bealli molsašuddin. Bealli ruovttuguovllus ja goalmmádas eará sajes Suomas eai leat muosáhan vealaheami, ovdagáttuid dahje heađušteami humadettiineaset sámegiela unnimusat ovttaskas háviid.